Phân loại tai biến mạch máu não
Bệnh tai biến mạch máu não thường được phân loại theo nguyên nhân, với hai dạng chính: Tai biến do thiếu máu cục bộ và tai biến do xuất huyết não.
Khoảng 80% các trường hợp tai biến mạch máu não là do tình trạng thiếu máu cục bộ trong não, khi dòng máu cung cấp oxy và dưỡng chất bị giảm hoặc tắc nghẽn, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng đầy đủ và dần bị hoại tử. Nếu không can thiệp kịp thời trong khoảng 4 giờ kể từ khi có các dấu hiệu tai biến đầu tiên, nguy cơ tử vong sẽ rất cao.
Tai biến mạch máu não còn được gọi là đột quỵ, xảy ra khi dòng máu đến não bị gián đoạn đột ngột, gây tổn thương nghiêm trọng cho mô não. Đây là một trong những tình trạng nguy hiểm nhất, với nguy cơ tử vong cao nếu không được nhận diện sớm các dấu hiệu và can thiệp kịp thời.
Tai biến mạch máu não là gì?
Bệnh tai biến mạch máu não là hiện tượng khi một mạch máu trong não (bao gồm động mạch, tĩnh mạch hoặc mao mạch) bị tắc nghẽn hoặc vỡ đột ngột mà không liên quan đến chấn thương đầu. Khi máu lưu thông bị gián đoạn, các tế bào não thiếu hụt oxy và dưỡng chất, dẫn đến chết dần.
Tìm hiểu thông tin cơ bản về tai biến mạch máu não
Phương pháp điều trị tai biến mạch máu não
Thời gian đóng vai trò quyết định trong cấp cứu tai biến mạch máu não, bởi mỗi phút thiếu oxy, gần 2 triệu tế bào não có thể bị tổn thương vĩnh viễn. Cấp cứu tai biến không thể đảo ngược quá trình hoại tử não nhưng có thể ngăn chặn tiến triển tổn thương. Vì vậy, càng đưa người bệnh đến bệnh viện nhanh chóng, khả năng hồi phục sẽ càng cao.
Các phương pháp điều trị tai biến mạch máu não đã được cải tiến rất nhiều
Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *
Tình trạng này kéo dài sẽ gây tổn thương nghiêm trọng cho người bệnh, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Trường hợp sống sót thường gặp các biến chứng đáng kể, như liệt tay chân, liệt nửa người, hoặc suy giảm khả năng giao tiếp.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bệnh tai biến mạch máu não là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai tại Việt Nam và nằm trong nhóm 10 bệnh gây tử vong hàng đầu toàn cầu, là một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe và sinh mạng con người.
Tìm hiểu thông tin cơ bản về tai biến mạch máu não
Dạng tai biến thứ hai là xuất huyết não, chiếm khoảng 20% các trường hợp. Đây là tình trạng máu tràn vào mô não, gây phù nề và tăng áp lực lên các mô xung quanh. Khi đó, các tế bào não bắt đầu bị tổn thương và hoại tử, đồng thời tạo ra nguy cơ vỡ mạch máu. Với trường hợp tai biến do xuất huyết não, người bệnh có thể gặp nguy cơ tử vong trong vài phút, nên cần cấp cứu khẩn cấp. Vì vậy, tỷ lệ tử vong do xuất huyết não thường cao hơn so với các loại tai biến khác.
Tai biến mạch máu não diễn tiến qua 3 giai đoạn chính:
Các giai đoạn trong tai biến mạch máu não
Dấu hiệu của tai biến mạch máu não
Đây là giai đoạn đầu, các triệu chứng chưa rõ rệt và thường không nghiêm trọng hoặc đặc trưng, dẫn đến dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác hoặc không được chú ý đầy đủ.
2. Giai đoạn nghiêm trọng
Sau giai đoạn đầu, bệnh sẽ chuyển sang mức độ nghiêm trọng hơn. Nếu được can thiệp ở giai đoạn này, người bệnh vẫn có khả năng sống sót, nhưng có thể phải đối mặt với các biến chứng nặng nề như rối loạn chức năng thực vật, hôn mê, hoặc liệt một bên cơ thể.
Đây là giai đoạn cuối, với mức độ nguy hiểm cao nhất. Nếu không kịp thời cấp cứu, nguy cơ tử vong rất lớn. Việc cấp cứu và can thiệp y tế trong giai đoạn này trở nên phức tạp hơn và tỷ lệ thành công giảm đáng kể.
Các dấu hiệu điển hình của bệnh tai biến mạch máu não
Nhận biết các triệu chứng tai biến mạch máu não nhanh chóng qua quy tắc B.E.F.A.S.T:
- Balance – Thăng bằng: Đột ngột gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng hoặc phối hợp cơ thể.
- Eye – Thị lực: Giảm hoặc mất thị lực đột ngột ở một hoặc cả hai bên mắt.
- Face – Mặt: Một bên mặt bị xệ, hoặc miệng sụp xuống không đối xứng.
- Arm – Cánh tay: Tê bì hoặc yếu ở cánh tay, không thể giơ lên hoặc một bên tay yếu hơn bên còn lại.
- Speech – Ngôn ngữ: Khó khăn trong việc nói rõ ràng, nói lắp, hoặc mất khả năng nói.
- Time – Thời gian: Nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế có khả năng điều trị đột quỵ sớm nhất để tăng cơ hội hồi phục.
Nguyên nhân gây nên tai biến mạch máu não
Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây nên tai biến mạch máu não được nghiên cứu:
Những nguyên nhân chính dẫn tới tai biến ở người bệnh
1. Nguyên nhân nhồi máu não
Nhồi máu não có thể bắt nguồn từ 5 nhóm nguyên nhân chính sau:
- Tắc nghẽn hoặc hẹp các động mạch lớn cung cấp máu cho não.
- Tổn thương động mạch nhỏ, phổ biến ở bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp hoặc đái tháo đường.
- Bệnh lý tim mạch như rối loạn nhịp, hẹp hoặc hở van tim, suy tim dễ gây hình thành cục máu đông di chuyển lên não.
- Các bệnh lý mạch máu khác với nguy cơ cao tạo cục máu đông, như bệnh lý đông máu, bệnh lý tế bào máu, hoặc bất thường mạch máu bẩm sinh.
- Khoảng 1/4 trường hợp không thể xác định được nguyên nhân rõ ràng.
2. Nguyên nhân xuất huyết não và xuất huyết màng não
Xuất huyết nhu mô não, hạch nền, hoặc não thất:
- Tăng huyết áp làm tăng áp lực lên thành mạch máu bị tổn thương do xơ vữa động mạch.
- Sử dụng thuốc kháng đông hoặc thuốc giảm độ đặc máu làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não do xuất huyết.
- Vỡ dị dạng động tĩnh mạch (AVM), một nối thông bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch.
- Bệnh Moyamoya.
Xuất huyết màng não và khoang dưới nhện:
- tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu trên bề mặt não bị vỡ, dẫn đến xuất huyết vào khoang dưới nhện và vùng nền sọ.
- Khoảng 85% xuất huyết dưới nhện tự phát là do vỡ túi phình mạch máu não.
Đối với cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), bác sĩ sẽ kiểm tra và xác định nguyên nhân, đồng thời đưa ra các biện pháp phòng ngừa nhằm tránh nguy cơ tai biến trong tương lai.
Nếu là tai biến do thiếu máu não, bác sĩ sẽ thực hiện các bước cấp cứu kịp thời nhằm tái tưới máu cho não, giảm tổn thương, và điều trị nguyên nhân để phòng ngừa các đợt tái phát. “Thời gian vàng” cho cấp cứu tai biến do thiếu máu là trong vòng 3-4,5 giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng, khi có thể sử dụng thuốc tiêu sợi huyết (rt-PA). Nếu vượt qua thời gian này, thủ thuật lấy huyết khối trong lòng mạch có thể được áp dụng.
Đối với tai biến do xuất huyết não, thời gian can thiệp càng sớm càng tốt. Phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân, vị trí, và mức độ chảy máu để giảm thiểu tổn thương và ngăn chặn biến chứng. Đặc biệt, cần lưu ý thời điểm khởi phát triệu chứng để cung cấp thông tin chính xác cho bác sĩ, đảm bảo hiệu quả điều trị cao nhất và hạn chế biến chứng về khả năng vận động.